تاریخچه و تکامل استاندارد ایزو ۹۰۰۱

ایزو ۹۰۰۱ یک استاندارد بین‌المللی برای سیستم مدیریت کیفیت (QMS) است که توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) تدوین شده است. این استاندارد از زمان اولین انتشار خود در سال ۱۹۸۷ تاکنون چندین بار مورد بازنگری و۴

به‌روزرسانی قرار گرفته است تا با تغییرات کسب‌وکارها و نیازهای بازار هماهنگ شود.

نقاط عطف در تکامل ایزو ۹۰۰۱

۱. ریشه‌های اولیه: استانداردهای نظامی و صنعتی

ایده اولیه استانداردهای مدیریت کیفیت به جنگ جهانی دوم برمی‌گردد، زمانی که صنایع نظامی نیاز به یک سیستم برای کنترل کیفیت تولیدات داشتند.

در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، کشورهایی مانند بریتانیا استاندارد BS 5750 را برای مدیریت کیفیت معرفی کردند که بعدها مبنای ایزو ۹۰۰۱ شد.

۲. اولین نسخه: ایزو ۹۰۰۱:۱۹۸۷

در سال ۱۹۸۷، سازمان ISO اولین نسخه ایزو ۹۰۰۱ را منتشر کرد.

این نسخه بر مدیریت مستندات، کنترل فرآیندها، بازرسی و آزمایش تمرکز داشت.

ساختار آن بسیار رسمی و پیچیده بود، شبیه به استانداردهای نظامی، و برای صنایع تولیدی مناسب‌تر بود.

۳. بازنگری و بهبود: ایزو ۹۰۰۱:۱۹۹۴

در این نسخه، بر اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه تأکید بیشتری شد.

هنوز هم تمرکز بر مستندسازی زیاد بود، که اجرای آن را برای برخی شرکت‌ها دشوار می‌کرد.

۴. رویکرد فرآیندی: ایزو ۹۰۰۱:۲۰۰۰

این نسخه یک تغییر اساسی ایجاد کرد:
معرفی رویکرد فرآیندی به‌جای تمرکز صرف بر مستندات
ادغام ایزو ۹۰۰۲ و ایزو ۹۰۰۳ در ایزو ۹۰۰۱
تأکید بر مشارکت مدیریت ارشد در سیستم مدیریت کیفیت

۵. بهبود بیشتر: ایزو ۹۰۰۱:۲۰۰۸

این نسخه تغییرات اساسی زیادی نداشت اما استاندارد را شفاف‌تر و کارآمدتر کرد.

تطبیق بهتر با سایر استانداردهای مدیریتی مانند ایزو ۱۴۰۰۱ (مدیریت زیست‌محیطی).

۶. نسخه کنونی: ایزو ۹۰۰۱:۲۰۱۵

آخرین بازنگری در سال ۲۰۱۵ انجام شد و تغییرات مهمی ایجاد شد:
مدیریت ریسک به عنوان یک اصل کلیدی معرفی شد.
تمرکز بیشتر بر رهبری و نقش مدیریت ارشد.
کاهش نیاز به مستندسازی رسمی و افزایش انعطاف‌پذیری.
سازگاری بهتر با سایر استانداردهای مدیریتی با استفاده از ساختار یکسان (Annex SL).

نتیجه‌گیری

ایزو ۹۰۰۱ از یک استاندارد سخت‌گیرانه و متمرکز بر مستندسازی در سال ۱۹۸۷ به یک سیستم انعطاف‌پذیر، ریسک‌محور و فرآیندمحور در نسخه ۲۰۱۵ تکامل یافته است. این تغییرات باعث شده که استاندارد برای کلیه سازمان‌ها، از تولیدی تا

خدماتی، کوچک تا بزرگ، و در بخش‌های مختلف قابل استفاده باشد. انتظار می‌رود که در آینده، ایزو ۹۰۰۱ همچنان بر تحول دیجیتال، هوش مصنوعی، و پایداری محیط‌زیستی تأکید بیشتری داشته باشد.