اجرای نظام 5S در سازمان‌ها می‌تواند به‌تنهایی انجام شود یا در چارچوب یک سیستم مدیریتی مانند ایزو (ISO) قرار گیرد. اما تفاوت‌های زیادی در رویکرد، عمق اجرا، تداوم، مستندسازی و اثربخشی میان این دو حالت وجود دارد.
در ادامه، مقایسه‌ای جامع بین اجرای 5S در سازمان‌های دارای ایزو و سازمان‌های فاقد ایزو ارائه می‌شود:
—
📊 جدول مقایسه اجرای 5S در سازمان‌های دارای ایزو و فاقد ایزو:
موضوع سازمان دارای ایزو سازمان فاقد ایزو
هدف از اجرای 5S ارتقاء کیفیت، انطباق با الزامات ایزو، آماده‌سازی برای ممیزی صرفاً بهبود محیط کار یا افزایش بهره‌وری در کوتاه‌مدت
مستندسازی بسیار کامل و مطابق الزامات ISO 9001/14001/45001 (روش اجرایی، فرم‌ها، گزارش‌ها) معمولاً محدود یا شفاهی، مستندسازی رسمی وجود ندارد
پایش و ارزیابی دارای چک‌لیست‌های ارزیابی منظم، تحلیل داده‌ها، اقدامات اصلاحی ثبت‌شده بازدیدهای غیررسمی، ارزیابی کیفی و موردی، بدون پیگیری دقیق
تداوم اجرا نهادینه‌شده در سیستم مدیریت کیفیت، بخشی از ممیزی داخلی احتمال رها شدن بعد از چند ماه، وابسته به انگیزه مدیریت
ارتباط با سایر فرآیندها یکپارچه با فرآیندهای آموزش، ایمنی، محیط زیست، کنترل کیفیت اجرای جداگانه، بدون هماهنگی با سایر بخش‌های سازمان
نقش منابع انسانی برنامه‌ریزی‌شده، با آموزش رسمی، پیگیری شایستگی‌ها، سوابق آموزشی غیرسیستماتیک، آموزش‌های پراکنده یا بر اساس تجربه
فرهنگ‌سازی پیوسته، رسمی، مبتنی بر شاخص‌ها و مشارکت تیمی موردی و غیرساختاری، وابسته به انگیزش مدیران میانی
پشتیبانی از بهبود مستمر مستقیم در خدمت بهبود فرآیندها، کاهش عدم انطباق‌ها و ریسک‌ها بهبود سطحی و غالباً محدود به ظاهر محیط کار
پذیرش در ممیزی‌های خارجی به‌عنوان بخشی از شواهد انطباق ایزو قابل استفاده است برای ممیزی‌های رسمی ارزشی ندارد مگر مستندسازی شود
—
✅ تحلیل مقایسه:
۱. در سازمان‌های دارای ایزو:
5S بخشی از استراتژی کلان کیفیت و بهبود مستمر است.
به‌صورت سیستماتیک اجرا می‌شود، دارای پشتیبانی مدیریتی، آموزش مستمر، کنترل و بازنگری است.
نتایج آن قابل اندازه‌گیری، مستندسازی و قابل ارائه به ممیزان خارجی هستند.
2. در سازمان‌های بدون ایزو:
اجرای 5S بیشتر به شکل کمپین یا فعالیت کوتاه‌مدت است.
معمولاً فاقد ساختار رسمی، فرآیند پایش منظم و آموزش سازمان‌یافته است.
به‌مرور زمان دچار افت کیفیت اجرا یا فراموشی می‌شود، مگر فرهنگ سازمانی قوی باشد.
—
✅ نتیجه‌گیری:
اجرای 5S در سازمان‌های دارای ایزو پایدارتر، دقیق‌تر و اثربخش‌تر است زیرا در بستر یک سیستم مدیریتی رسمی اجرا می‌شود. در حالی که در سازمان‌های فاقد ایزو، اجرای 5S می‌تواند مؤثر باشد، اما برای دستیابی به نتایج بلندمدت نیازمند تعهد مدیریتی قوی و فرهنگ‌سازی پیوسته است.
اگر سازمانی بدون ایزو است اما به اجرای پایدار 5S علاقه‌مند است، توصیه می‌شود فرآیندهایی مانند مستندسازی، ارزیابی منظم و آموزش رسمی را از ایزو اقتباس کند تا موفقیت 5S تضمین شود.
بدون دیدگاه