آینده استاندارد ایزو و افق های پیش روی آن

در این مقاله به آینده استاندارد ایزو و افق های پیش روی استاندارد ایزو و ضرورت ویرایش های جدید بیان شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

ایزو به عنوان یک سازمان جهانی

برای آشنایی با آینده استاندارد ایزو ابتدا ابتدا باید با سازمان ایزو و عملکردهای آن آشنا باشیم. ایزو (ISO) حروف اختصاری International) Organization for Standardization) به معنای سازمان بین‌المللی استانداردسازی است. سازمان ایزو مجمعی بین‌المللی است متشکل از نمایندگان سازمان‌های استاندارد کشورهای عضو آن. وظیفه این سازمان، تدوین و صدور استانداردهای بین‌المللی در زمینه‌های صنعت و تجارت است. ایزو در سال ۱۹۴۷ تاسیس شد و مقر آن در شهر ژنو سوییس است.

سازمان ایزو به عنوان یک نهاد غیردولتی تلاش می‌کند با ترویج استانداردهای بین‌المللی، مبادلات صنایع و فنون مختلف را در یک راستا هماهنگ کند. در حال حاضر نزدیک به ۱۶۴ کشور به عضویت سازمان ایزو در آمده‌اند و ایران نیز یکی از اعضای آن است.

ضرورت رعایت استانداردهای ایزو

استانداردهای ایزو شامل همه موارد مربوط به تکنولوژی می‌شود. این استانداردها به ساخت و عرضه کالاها و خدمات موثرتر، ایمن‌تر و بهداشتی‌تر کمک می‌کنند. یکی از آثار فراگیر شدن استانداردهای ایزو این است که مشتریان کسب‌وکار شما در هر نقطه‌ای از جهان که باشند به این که استاندارد ایزوی مربوط به آن کالا یا خدمات را کسب کرده‌اید یا نه، دقت می‌کنند.

نام ایزو (ISO) از کلمه‌ (isos) در زبان یونانی به معنای برابری و یکسانی مشتق شده که از اهداف استانداردهای این سازمان است. استانداردهای ایزو ابزاری ضروری برای یکپارچه‌سازی مباحث مدیریت و کیفیت در سطح جهانی و مواجهه با بحران‌های مرتبط با توسعه پایدار هستند.

بروزرسانی ضرورتی برای آینده استاندارد ایزو

سازمان ایزو به طور معمول، هر پنج سال یکبار اقدام به اصلاح، ویرایش و بروزرسانی استانداردهای خود می‌کند. به همین دلیل برای درک آینده استاندارد ایزو باید با روند این بروزرسانی‌ها آشنا باشیم. بروزرسانی استانداردهای ایزو عموما مبتنی بر تغییرات فناوری‌ها، تغییرات روش‌های معاملات تجاری، تغییرات سبک زندگی و انتظارات جهانی صورت می‌گیرد.

گاهی روند بروزرسانی یک استاندارد به دلایل گوناگون طولانی می‌شود و زمان انتشار نسخه بروزرسانی‌شده بیش از پنج سال طول می‌کشد. برای مثال اولین نسخه استاندارد ایزو ۹۰۰۱ در سال ۲۰۰۰ میلادی تدوین شد اما نسخه دوم آن هشت سال بعد در سال ۲۰۰۸ رونمایی شد.

بروزرسانی استانداردهای ایزو در بخش کیفیت

به دلیل تغییرات مداومی که فناوری‌های نوین در شیوه و کیفیت محصولات تولیدی و خدمات ایجاد می‌کنند، شاخص‌های کیفیت از نگاه استانداردها مدام در حال تغییر است. به همین دلیل در بین  استانداردهای ایزو، آن استانداردهایی که بیش از همه با موضوع کیفیت در ارتباط هستند، به طور مداوم به بازنگری و بروزرسانی نیازدارند.

برای مثال در سطح جهانی استانداردهای ایزو ۹۰۰۰، ایزو ۱۳۴۸۵، ایزو ۱۷۰۲۵، تی‌اس ۱۶۹۴۹ و ای‌اس  ۹۱۰۰، پنج استاندارد رایج در موضوع کیفیت هستند. بنابراین از آنجا که استانداردهای ایزو به طور فزاینده‌ای بر شاخص‌های صلاحیت و ثبات متمرکز هستند، این پنج استاندارد، بیشتر مورد بازنگری قرار می‌گیرند.

گام‌های آینده استاندارد ایزو

همراه با تکامل صنایع و تکنولوژی‌های ملازم آنها، استانداردهایی که به آنها تخصیص داده شده پیشرفته‌تر می‌شوند. از سوی دیگر سمت‌وسوی تغییرات نیز در بین همه انواع استانداردهای ایزو باید از نوعی هماهنگی و همسویی برخوردار باشد. به نوعی که این استانداردها بتوانند در سطح جهانی همچون آرمانی برای حل مشکلات بشر به طور یکپارچه عمل کنند.

می‌توان گفت انواع استانداردهای ایزو، همگی به سمت یک استاندارد کلی در حرکت هستند. هدف این استاندارد کلی، هم‌راستا کردن همه سیستم‌ها با هم است، تا یک سیستم واحد با کیفیت‌های پیش‌بینی‌شده جهانی به وجود آید.

آنچه آینده استاندارد ایزو می‌نامیم، در حقیقت آرمانی فرضی است که بتواند تحولات روزافزون دنیای صنعت را پوشش دهد و در عین حال توانایی هماهنگی و چاره‌اندیشی در قبال بحران‌های غیر قابل پیش‌بینی جهانی را نیز داشته باشد. به عبارت دیگر بخشی از آینده استاندارد ایزو در هر دوره‌ای مبتنی بر تحولات آن دوره و بحران‌هایی است که بشر در آن دوره با آنها دست و پنجه نرم می‌کند.

بروزرسانی استاندارد یعنی بروزرسانی دنیا

با ایجاد هر تغییر در نسخه‌های جدید استانداردهای ایزو، در واقع روند کار صنایع و شرکت‌ها نیز در سراسر دنیا تغییر می‌کنند. این مساله به ویژه در مورد استانداردهای فراگیرتری چون ایزو ۹۰۰۱ ملموس است.

استاندارد ایزو ۹۰۰۱ از سال ۱۹۷۴ تا کنون در تلاش بوده است تا استانداردهای مدیریت کیفیت را در سطح جهانی پیاده‌سازی نماید. به همین دلیل به تدریج تمامی صنایع و سازمان‌ها ملزم به پیاده‌سازی اصول آن در روند کاری خود شدند.

ایزو ۹۰۰۱ تا کنون در سال های ۱۹۷۴، ۱۹۹۴، ۲۰۰۰، ۲۰۰۸ و ۲۰۱۵ میلادی مورد بازنگری قرار گرفته است و با هر تغییر، تمامی صنایع و شرکت‌ها در سراسر دنیا ملزم به اعمال آن تغییرات در سیستم‌های کاری خود می‌شوند.

آینده استاندارد ایزو به چه عواملی وابسته است؟

کارشناسان سازمان ایزو معتقدند چهار عامل بر تعیین نقشه حرکت این سازمان رو به افق آینده موثر هستند. این عوامل عبارتند از: عدم اطمینان اقتصادی و تجاری، تغییرات انتظارات اجتماعی، تأثیرات تغییر اقلیم و تحولات دیجیتالی. کارشناسان، دقت در این چهار عامل را تعیین‌کننده استراتژی آینده سازمان ایزو در مسیر رسیدن به سال ۲۰۳۰ میلادی عنوان کرده‌اند.

استراتژی‌های پیش روی سازمان ایزو قرار است همچون ابزارهایی برای دستیابی به توسعه پایدار، مقابله با تهدیدهای فوری ناشی از تغییرات آب و هوایی و مراقبت‌های بهداشتی مطلوب در سارسر جهان عمل کند.

افزایش عدم اطمینان تجارت

استانداردها همواره برای تأمین رشد اقتصادی فراگیر بسیار اهمیت دارند. جهانی‌سازی در مسیر تکامل خود، قابلیت‌ها و ظرفیت‌های جدید تولید گسترده را به ارمغان آورده است. با این حال، منجر به رشد نابرابری، تمرکز اقتصادی در بعضی نقاط و حاشیه‌سازی اقتصادی برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه شده است. به همین دلیل بسیار مهم است که یک مسیر رشد فراگیرتر و قابل تضمین به وجود آید که استانداردهای جدید همچون لنگرگاهی برای آن خواهد بود.

تغییر انتظارات اجتماعی

انتظارات متغیر مصرف‌کنندگان و جامعه، همواره همچون چالشی پیش‌روی اقتصاد و تجارت جهانی بوده است. نمونه‌ای از این تغییرات را می‌توان در اقتصاد اشتراکی مشاهده کرد. زمانی که افراد، دارایی‌های شخصی خود را مانند وسایل نقلیه یا آپارتمان، بدون دخالت هیچ نهاد دولتی، به اعضای دیگر جامعه ارائه می‌دهند. این مدل‌های جدید، چالش‌های جدیدی را برای تنظیم‌کنندگان و سیاست‌گذاران امور اقتصادی به ارمغان می‌آورند. در آینده استاندارد ایزو، ارائه استراتژی‌هایی برای استانداردسازی این روندها در نظر گرفته خواهد شد.

نقش تغییرات آب‌و‌هوایی در آینده استاندارد ایزو

چالش‌های زیست‌محیطی مانند طوفان‌های شدید، سیل، تغییر دما، رطوبت یا بارندگی تأثیر قابل توجهی در زیرساخت‌های حمل و نقل مانند بندرها دارند. در آینده استاندارد ایزو باید راهکارهایی اندیشیده شود تا تجارت بین‌الملل بتواند به کمک این استانداردها در مقابل این مشکلات ایمن شود.

تحولات دیجیتالی و آینده استاندارد ایزو

پیشرفت فناوری‌های دیجیتال باعث تغییر روندها در تجارت و صنایع می‌شود. در آینده استاندارد ایزو باید بتوانیم نسبت به این تغییرها آگاه باشیم.

فناوری های دیجیتال رشد و نوآوری کارآفرینانه را به همراه دارند. فناوری‌های دیجیتال اکنون به طور گسترده‌ای پذیرفته شده‌اند و پیشرفت‌های جدید مانند اتوماسیون، هوش مصنوعی و بلاکچین، فرصت‌های متعددی را برای سازمان‌ها فراهم می‌کند.

از طرفی پیشرفت فناوری‌های دیجیتال باعث تغییر روندها در تجارت و صنایع می‌شود. در آینده استاندارد ایزو باید بتوانیم نسبت به این تغییرها آگاه باشیم. همچنین مهم است که تجزیه و تحلیل شود، کدام فن‌آوری‌ها ارزش و ارتباط واقعی دارند و در چه مکان‌هایی باید سرمایه‌گذاری شود.

سخن پایانی

بروزرسانی استانداردهای ایزو باعث می‌شود شرکت‌ها و صنایع بتوانند با انتظارات جهانی و تحولات در سبک زندگی و فناوری‌های دیجیتال هماهنگ شوند. از این رو سازمان ایزو در گردهمایی‌های خود تلاش می‌کند سمت‌وسوی این تحولات را بررسی کند و بهترین راهکارها را در این زمینه ارائه کند. پس از هر بروزرسانی، شرکت‌ها و صنایع موظف می‌شوند بر اساس این چاره‌اندیشی‌های بین‌المللی روندهای خود را اصلاح کنند و بهبود ببخشند.