تجهیزات آزمایشگاهی و الزامات کالیبراسیون در ایزو ۱۷۰۲۵
در استاندارد ایزو ۱۷۰۲۵، کنترل تجهیزات آزمایشگاهی و فرآیند کالیبراسیون نقش مهمی در تضمین دقت و صحت نتایج آزمون‌ها و اندازه‌گیری‌ها دارد. این استاندارد الزام می‌کند که آزمایشگاه‌ها از تجهیزات
مناسب، دقیق، کالیبره‌شده و تحت کنترل استفاده کنند. در ادامه، مهم‌ترین الزامات مربوط به تجهیزات و کالیبراسیون در بند ۶.۴ و ۶.۵ ایزو ۱۷۰۲۵ توضیح داده شده است.
۱. الزامات کلی تجهیزات آزمایشگاهی
✅ انتخاب تجهیزات مناسب:
تجهیزات باید با توجه به دامنه کاربرد، دقت و حساسیت مورد نیاز انتخاب شوند.
آزمایشگاه باید از استانداردها و روش‌های تأییدشده برای انتخاب تجهیزات استفاده کند.
✅ مستندسازی تجهیزات:
تمامی تجهیزات باید دارای شناسه منحصربه‌فرد، مدل، سریال و مشخصات فنی باشند.
آزمایشگاه باید سوابق مربوط به دستورالعمل‌های استفاده، تعمیرات و کالیبراسیون تجهیزات را نگهداری کند.
✅ شرایط محیطی و نگهداری تجهیزات:
شرایط محیطی مانند دما، رطوبت، ارتعاشات و آلودگی‌های محیطی باید کنترل شوند.
تجهیزات باید به‌صورت دوره‌ای تمیز و بررسی شوند تا دقت عملکردشان حفظ شود.
✅ عدم استفاده از تجهیزات معیوب یا کالیبره‌نشده:
هرگونه تجهیزات معیوب یا مشکوک باید از چرخه کاری خارج شده و علامت‌گذاری شوند.
آزمایشگاه نباید از تجهیزاتی که کالیبراسیون آن‌ها منقضی شده است، استفاده کند.
—
۲. الزامات کالیبراسیون تجهیزات
✅ برنامه‌ریزی کالیبراسیون:
آزمایشگاه باید برنامه‌ای مشخص و منظم برای کالیبراسیون تجهیزات داشته باشد.
بازه‌های زمانی کالیبراسیون باید بر اساس استانداردهای بین‌المللی، توصیه‌های تولیدکننده و سابقه عملکرد تجهیزات تعیین شود.
✅ استفاده از مراجع استاندارد برای کالیبراسیون:
کالیبراسیون باید با استفاده از استانداردهای مرجع معتبر و دارای قابلیت ردیابی به استانداردهای بین‌المللی (SI units) انجام شود.
آزمایشگاه باید از مراکز تأییدشده و دارای اعتبار بین‌المللی برای انجام کالیبراسیون تجهیزات استفاده کند.
✅ محاسبه عدم قطعیت کالیبراسیون:
عدم قطعیت اندازه‌گیری در فرآیند کالیبراسیون باید محاسبه و گزارش شود.
این عدم قطعیت باید در تحلیل نتایج آزمایشگاه مورد توجه قرار گیرد.
✅ مستندسازی نتایج کالیبراسیون:
تمامی نتایج کالیبراسیون باید در قالب یک گزارش مستند و دقیق ثبت شوند.
این گزارش‌ها باید شامل مقادیر اندازه‌گیری‌شده، خطاهای احتمالی، گواهینامه‌های کالیبراسیون و تاریخ انجام آن باشند.
✅ بررسی و پذیرش نتایج کالیبراسیون:
پس از انجام کالیبراسیون، آزمایشگاه باید بررسی کند که آیا تجهیزات همچنان مناسب برای استفاده هستند یا خیر.
در صورت وجود خطای زیاد، باید تجهیزات تنظیم، تعمیر یا جایگزین شوند.
—
۳. نحوه مدیریت تجهیزات خارج از محدوده کالیبراسیون
✅ علامت‌گذاری تجهیزات نامعتبر:
تجهیزاتی که از محدوده مشخص‌شده کالیبراسیون خارج شده‌اند، باید برچسب‌گذاری شده و از چرخه کاری خارج شوند.
نباید از این تجهیزات در آزمون‌های حساس و مهم استفاده شود.
✅ اقدامات اصلاحی:
در صورت شناسایی تجهیزات دارای خطا، باید علت انحراف بررسی شده و اقدامات اصلاحی لازم انجام شود.
در برخی موارد، نیاز به تنظیم مجدد یا جایگزینی تجهیزات وجود دارد.
✅ به‌روزرسانی سوابق کالیبراسیون:
پس از کالیبراسیون مجدد، سوابق تجهیزات باید به‌روزرسانی شده و مجدداً تأیید شوند.
کارکنان آزمایشگاه باید از تغییرات ایجادشده مطلع شوند.
—
۴. سوابق و مستندسازی تجهیزات و کالیبراسیون
✅ آزمایشگاه باید تمامی اطلاعات مربوط به تجهیزات و کالیبراسیون را ثبت و نگهداری کند. این سوابق شامل موارد زیر هستند:
نام و شماره سریال تجهیزات
تاریخ خرید، نصب و بهره‌برداری
تاریخ آخرین و زمان‌بندی کالیبراسیون بعدی
نتایج کالیبراسیون، گواهینامه‌های مرتبط و اطلاعات استانداردهای مرجع
سوابق تعمیر و نگهداری تجهیزات
—
۵. تأثیر تجهیزات و کالیبراسیون بر کیفیت نتایج آزمایشگاهی
بدون دیدگاه