ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ دو استاندارد بین‌المللی هستند که به ترتیب به مدیریت کیفیت و مدیریت محیط‌زیست در سازمان‌ها مربوط می‌شوند. با این که این دو استاندارد در زمینه‌های متفاوتی از کسب‌وکار
کاربرد دارند، شباهت‌های زیادی در رویکردها و فرآیندهای پیاده‌سازی دارند. در اینجا، تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو استاندارد را بررسی می‌کنیم:
—
شباهت‌ها بین ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱
۱. ساختار مشترک (High-Level Structure – HLS)
هر دو استاندارد دارای ساختار مشترک هستند که توسط ISO برای استانداردهای مدیریت طراحی شده است. این ساختار شامل بخش‌های مشابهی همچون:
مقدمه (Context of the organization)
***رهبری (Leadership)
برنامه‌ریزی (Planning)
***حمایت (Support)
عملکرد (Operation)
**ارزیابی عملکرد (Performance evaluation)
بهبود (Improvement)
این ساختار مشترک باعث می‌شود که پیاده‌سازی هر دو استاندارد برای سازمان‌ها یکپارچه‌تر و ساده‌تر باشد.
—
۲. رویکرد فرآیندی
هر دو استاندارد به رویکرد فرآیندی تأکید دارند که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا فرآیندهای خود را شناسایی، مستندسازی و بهبود دهند. این فرآیندها برای رسیدن به اهداف کیفیت (ایزو ۹۰۰۱) یا اهداف زیست‌محیطی (ایزو ۱۴۰۰۱) طراحی می‌شوند.
—
۳. مدیریت ریسک
در هر دو استاندارد، مدیریت ریسک به‌عنوان یک اصل مهم در فرآیندهای سازمانی مطرح است. در ایزو ۹۰۰۱، ریسک‌ها مربوط به کیفیت محصولات و خدمات هستند، در حالی که در ایزو ۱۴۰۰۱، ریسک‌ها به جنبه‌های محیط‌زیستی مربوط می‌شوند. در هر دو استاندارد،
شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسک‌ها اهمیت زیادی دارد.
—
۴. بهبود مستمر
بهبود مستمر یکی از اصول کلیدی هر دو استاندارد است. سازمان‌ها باید فرآیندهای خود را به‌طور پیوسته ارزیابی و بهبود دهند تا هم در زمینه کیفیت (ایزو ۹۰۰۱) و هم در زمینه محیط‌زیست (ایزو ۱۴۰۰۱) پیشرفت کنند.
—
۵. نیاز به مستندات
هر دو استاندارد نیاز به مستندسازی فرآیندها، سیاست‌ها، اهداف و عملکرد دارند. این مستندات برای تضمین انطباق با استاندارد و ارزیابی اثربخشی سیستم‌ها ضروری هستند.
—
تفاوت‌ها بین ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱
۱. تمرکز و اهداف
ایزو ۹۰۰۱: به مدیریت کیفیت و بهبود فرآیندها و محصولات در جهت برآورده کردن نیازها و انتظارات مشتریان و ذینفعان تمرکز دارد.
**ایزو ۱۴۰۰۱: به مدیریت محیط‌زیست و کاهش اثرات منفی سازمان بر محیط‌زیست تمرکز دارد. این شامل کاهش مصرف منابع، مدیریت پسماند، کاهش آلودگی و حفظ منابع طبیعی است.
—
۲. دامنه کاربرد
**ایزو ۹۰۰۱: این استاندارد برای تمام سازمان‌ها در هر صنعتی که می‌خواهند کیفیت محصولات یا خدمات خود را مدیریت کنند، کاربرد دارد.
ایزو ۱۴۰۰۱: این استاندارد به‌ویژه برای سازمان‌هایی مناسب است که می‌خواهند تأثیرات محیط‌زیستی خود را کاهش دهند، مانند تولیدکنندگان، شرکت‌های حمل‌ونقل، یا سازمان‌های با فعالیت‌های پرمخاطره برای محیط‌زیست.
—
۳. الزامات و انطباق قانونی
ایزو ۹۰۰۱: این استاندارد بیشتر به انطباق با نیازها و انتظارات مشتریان و کیفیت داخلی سازمان پرداخته و کمتر به الزامات قانونی محیط‌زیستی اشاره دارد.
**ایزو ۱۴۰۰۱: علاوه بر انطباق با الزامات محیط‌زیستی و بهبود عملکرد محیط‌زیست، این استاندارد به رعایت الزامات قانونی محیط‌زیستی نیز تأکید دارد.
—
۴. ابزارهای استفاده‌شده
**ایزو ۹۰۰۱: از ابزارهایی مانند مدیریت کیفیت جامع (TQM)، Six Sigma، PDCA (Plan-Do-Check-Act) برای بهبود کیفیت استفاده می‌شود.
ایزو ۱۴۰۰۱: بیشتر به ابزارهایی مانند HACCP (برای صنایع غذایی)، ارزیابی چرخه عمر (LCA) و سیستم‌های مدیریت پسماند برای بهبود محیط‌زیست وابسته است.
—
۵. تأثیرات بر کسب‌وکار
*ایزو ۹۰۰۱: تأثیر مستقیم بر رضایت مشتری و رقابت‌پذیری بازار دارد. سازمان‌ها از این استاندارد برای بهبود فرآیندهای داخلی و ارائه محصولات با کیفیت‌تر استفاده می‌کنند.
-ایزو ۱۴۰۰۱: تأثیر عمده بر کاهش هزینه‌های انرژی و منابع و کاهش پسماند دارد. این استاندارد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا در عین کاهش هزینه‌ها، اثرات منفی محیط‌زیستی را به حداقل برسانند.
—
نتیجه‌گیری
اگرچه ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ در زمینه‌های مختلف تمرکز دارند، اما با توجه به داشتن ساختار مشابه و تأکید بر بهبود مستمر، پیاده‌سازی این دو استاندارد می‌تواند در سازمان‌ها هم‌زمان صورت گیرد. سازمان‌ها می‌توانند به‌طور هم‌زمان برای بهبود کیفیت محصولات و خدمات و همچنین کاهش اثرات منفی بر محیط‌زیست از این دو استاندارد استفاده کنند.
بدون دیدگاه