روش‌های ارزیابی اثربخشی اقدامات اصلاحی انجام‌شده ایزو (در چارچوب بند ۱۰.۲ استاندارد ایزو ISO 9001:2015)
اقدام اصلاحی زمانی موفق تلقی می‌شود که علت ریشه‌ای مشکل به‌طور کامل حذف شده و عدم انطباق یا خطا تکرار نشود. بنابراین، ارزیابی اثربخشی، یکی از مراحل حیاتی پس از اجرای اقدامات اصلاحی است.
—
۱. پایش مجدد نتایج مرتبط (Re-Monitoring of KPIs)
بررسی شاخص‌های مرتبط با مشکل (مثل نرخ ضایعات، زمان توقف خط، شکایات مشتری و…) قبل و بعد از اجرای اقدام اصلاحی.
مثال:
اگر مشکل “افزایش نرخ مرجوعی مشتریان” بوده، باید بررسی شود آیا بعد از اقدام اصلاحی، این نرخ کاهش یافته یا خیر.
—
۲. بررسی تکرار یا عدم تکرار مشکل (Recurrence Check)
یکی از ساده‌ترین و مهم‌ترین روش‌ها این است که سازمان بررسی کند آیا عدم انطباق مشابه دوباره در بازه زمانی مشخص اتفاق افتاده است یا خیر.
ابزارها:
گزارش‌های بازرسی
داده‌های کنترل کیفیت
شکایات مشتریان
—
۳. بازبینی فرآیند یا عملیات تغییر یافته (Process Audit)
ممیزی مجدد فرآیندی که تغییر در آن رخ داده برای اطمینان از اجرای کامل و صحیح اقدام اصلاحی.
مثال:
اگر تغییر در رویه‌ی تولید یا دستورالعمل ایجاد شده، با ممیزی می‌توان بررسی کرد آیا کارکنان طبق نسخه جدید عمل می‌کنند یا نه.
—
۴. مصاحبه با کارکنان و بررسی آموزش‌ها
ارزیابی اینکه آیا آموزش‌های ارائه‌شده در راستای اقدام اصلاحی، درک شده و به‌درستی اجرا می‌شوند یا خیر.
مثال:
در صورت آموزش مجدد اپراتورها، بررسی می‌شود آیا آن‌ها تغییرات را درک کرده‌اند و مطابق آن کار می‌کنند؟
—
۵. تحلیل داده‌های بلندمدت (Trend Analysis)
در بازه زمانی بلندمدت (مثلاً ۳ تا ۶ ماه)، داده‌های مرتبط با موضوع تحلیل می‌شود تا بررسی شود آیا روند بهبود پایدار است یا فقط کوتاه‌مدت بوده.
—
۶. بررسی بازخورد مشتریان
در صورتی که اقدام اصلاحی مربوط به کیفیت یا خدمات مشتری باشد، باید بازخورد جدید مشتریان (نظرسنجی، شکایت، تماس و…) تحلیل شود.
—
۷. بروزرسانی مستندات و سوابق
بررسی اینکه آیا مستندات سازمان (روش اجرایی، دستورالعمل‌ها، برنامه‌های کنترل کیفیت و…) به‌روزرسانی شده‌اند و اقدامات اصلاحی در سیستم جاری نهادینه شده‌اند یا نه.
—
۸. استفاده از چک‌لیست ارزیابی اثربخشی
طراحی یک چک‌لیست ساختاریافته شامل:
آیا اقدام اصلاحی به‌موقع اجرا شد؟
**آیا مشکل تکرار نشده؟
–آیا آموزش کارکنان انجام شده؟
آیا نتایج ملموس حاصل شده‌اند؟
—
نتیجه‌گیری
ارزیابی اثربخشی باید به‌صورت عینی، مستند و بر اساس شواهد واقعی انجام شود. تنها اجرای اقدام اصلاحی کافی نیست؛ بلکه اطمینان از پایداری نتایج و نهادینه‌شدن تغییرات مهم‌ترین معیار موفقیت آن است.
بدون دیدگاه